Σάββατο 15 Φεβρουαρίου 2014

Ζάκυνθος-Zante(Τζάντε)- Φιόρο του Λεβάντε ( Άνθος της Ανατολής)

 
Ο κόλπος του Λαγανά, με τη μαγευτική παραλία του, έχει ανακυρηχθεί από το 1999 Εθνικό Πάρκο καθώς είναι τόπος ωοτοκίας της υπό εξαφάνιση χελώνας Καρέττα-Καρέττα.

Ζάκυνθος
 




 
 
 
 
 
Ιστορία
     Η Ζάκυνθος, την οποία ο Όμηρος αναφέρει σαν Υλήεσσα δηλαδή δασώδη, πήρε το όνομά της από τον πρώτο εποικιστή της τον Ζάκυνθο γιο του Βασιλιά της Φρυγίας Δάρδανου. Στην συνέχεια την κατέκτησε ο Αρκείσιος, απόγονος του βασιλιά της Κεφαλονιάς Κέφαλου, πατέρας του Λαέρτη, και παππού του Οδυσσέα. Έτσι περιήλθε η Ζάκυνθος στο Βασίλειο του Οδυσσέα ο οποίος συμμετείχε με δώδεκα πλοία στον Τρωικό πόλεμο. Μετά την επιστροφή του όμως και τον φόνο των μνηστήρων από τους οποίους είκοσι ήταν από την Ζάκυνθο, οι Ζακυνθινοί επαναστάτησαν και απέσπασαν το νησί τους από το Βασίλειο του Οδυσσέα.Στους Περσικούς πολέμους η Ζάκυνθος έμεινε ουδέτερη ενώ στον Πελοποννησιακό πόλεμο εμπλέκεται σαν σύμμαχος των Αθηναίων. Η Ζάκυνθος υποτάχθηκε στους Μακεδόνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου κι αργότερα στους Ρωμαίους, που της παραχώρησαν σχετική αυτονομία.
    Σύμφωνα με την τοπική παράδοση ο χριστιανισμός διαδόθηκε στο νησί από την Μαρία Μαγδαληνή το 34 μ.Χ. όταν το πλοίο που την μετέφερε στην Ρώμη σταμάτησε για λίγο στην Ζάκυνθο. Στη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων λεηλατείται από πειρατές και Βάνδαλους.
    Στα 1185 η Ζάκυνθος μαζί με την Κεφαλονιά καταλαμβάνονται από τους Νορμανδούς της Σικελίας (από το ναύαρχο Μαργαριτώνη του Βασιλιά της Σικελίας Γουλιέλμου Β') οι οποίοι αποσπώντας τις από την Βυζαντινή Αυτοκρατορία δημιουργούν την Παλατινή Κομητεία Κεφαλληνίας και Ζακύνθου κάτω από την ηγεμονία των Παλατινών Κομήτων Ορσίνι 1197 – 1325, Ανδηγαυών (d’ Anjou) 1325 – 1357 και Τόκκων 1357 – 1479. Στην συνέχεια την κατακτούν οι Βενετοί[2] και παραμένει κάτω από την Ενετική κυριαρχία έως το 1797.
    Το όνειρο των Ζακυνθινών να ενωθούν με την Ελλάδα πραγματοποιήθηκε ύστερα από σκληρούς αγώνες, στις 21 Μαΐου 1864, ύστερα από συνολικά 680 χρόνια ξένης κατοχής και την σκιώδη επικυριαρχία της Γαλλίας, της  Ρωσίας με σύμμαχο την Τουρκία και της Αγγλίας.
Πολιτισμός
Η Ζάκυνθος θεωρείται νησί με μακρά μουσική παράδοση. Οι Ζακύνθιοι ιδιαίτερα φιλόμουσοι συχνά συγκροτούν καλλίφωνες ομάδες - συντροφιές που τραγουδούν παλιά τοπικά τραγούδια και κυρίως καντάδες. Χαρακτηριστικοί οι στίχοι και του ομώνυμου παραδοσιακού:
 
Η παραλία με το διάσημο Ναυάγιο της Ζακύνθου
"Νάταν η θάλασσα κρασί και τα βουνά μεζέδες,
κι οι βάρκες κρασοπότηρα να πίνουν οι γλετζέδες.
Να χαμηλώναν τα βουνά να βλέπα το Λεβάντε,
να βλέπα την Κεφαλλονιά και το ωραίο Τζάντε.
Ζάκυνθος και Κεφαλλονιά, Κέρκυρα και Λευκάδα,
αυτά τα τέσσερα νησιά στολίζουν την Ελλάδα."
Επίσης στη Ζάκυνθο ανθεί ένα ιδιαίτερο, ίσως ιδιότυπο, θεατρικό είδος υπαίθρου, που ονομάζεται "ομιλίες", στο οποίο συμπρωταγωνιστούν οι κάτοικοι με αυτοσχεδιασμούς ως παρλάτες. Η ιστορία αυτών ξεπερνά τους τρεις αιώνες.
Από το 2009 η Ζάκυνθος έχει το δικό της φεστιβάλ τζαζ (Φεστιβάλ Τζαζ Ζακύνθου / Zante Jazz Festival) καθώς και φεστιβάλ κλασικής μουσικής. Ο Δήμος Ζακύνθου εκδίδει τριμηνιαίο δημοτικό περιοδικό ενημέρωσης, πολιτισμού, επικοινωνίας με τον τίτλο "δήμος+ΠΟΛΙΤΕΙΑ" http://dimoskaipoliteia.blogspot.com
 
Προσωπικότητες
  • Άγιος Διονύσιος (1547-1622), Προστάτης Άγιος του νησιού.
  • Ιωάννης Δημησιάνος, Μαθηματικός του 17ου αιώνα.
  • Δημήτριος Μοτσενίγος (1723-1793), Αγωνιστής των Ορλωφικών και Διπλωμάτης
  • Νικόλαος Κουτούζης (1741-1813), Ζωγράφος.
  • Αντώνιος Μαρτελάος (1754-1819), Ποιητής και Δάσκαλος.
  • Γεώργιος Μοτσενίγος (1762-1839), Διπλωμάτης και Πολιτικός.
  • Διονύσιος Ρώμας (1771-1857), Πολιτικός.
  • Ούγκω Φώσκολος (1778-1827), Ποιητής και Επαναστάτης.
  • Ανδρέας Κάλβος (1792-1869), Ποιητής.
  • Διονύσιος Σολωμός (1798-1857), Εθνικός Ποιητής.
  • Γεώργιος Τερτσέτης (1800-1874), Αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης και Συγγραφέας.
  • Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου (1801-1832), Συγγραφέας.
  • Ερμάννος Λούντζης (1806-1868), Συγγραφέας και Ιστορικός.
  • Παναγιώτης Χιώτης (1814-1896), Ιστορικός.
  • Κωνσταντίνος Λομβάρδος (1820-1888), Γιατρός και Πολιτικός.
  • Παύλος Καρρέρ (1829-1896), Συνθέτης.
  • Λεωνίδας Ζώης (1865-1956), Ιστορικός.
  • Γρηγόριος Ξενόπουλος (1867-1951), Δημοσιογράφος και Συγγραφέας.
  • Διονύσιος Ρώμας (1906-1981), Συγγραφέας και Πολιτικός.
  • Γεώργιος Κωστάκης (1913-1990), Συλλέκτης Ρωσικών έργων τέχνης.
  • Ντίνος Κονόμος (1918-1990), Συγγραφέας.
  • Κωνσταντίνος Καψάσκης (1923 - 1993), Έλληνας τραπεζίτης και ευεργέτης.

  •  
     Λογοτεχνία -Ποίηση
    Nuvola apps kaboodle.png Ζάκυνθος - Κάλβος - Σολωμός (Αρχείο ντοκιμαντέρ της Δημόσιας Τηλεόρασης - πρώην Ε.Ρ.Τ.)
    Nuvola apps kaboodle.png Ζάκυνθος προ-Σολωμική (Επτανήσιοι ποιητές) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της Δημόσιας Τηλεόρασης - πρώην Ε.Ρ.Τ.)
    Nuvola apps kaboodle.png Ζάκυνθος μετά-Σολωμική (Επτανήσιοι ποιητές) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της Δημόσιας Τηλεόρασης - πρώην Ε.Ρ.Τ.)

    Στη Ζάκυνθο  (Edgar Allan Poe)

    Από τ' ωραιότερο λουλούδι, εσύ ανθονήσι,
    επήρες το γλυκόνομα που σε ομορφαίνει.
    Πόσες στη θύμησή του, όποιος θα σε αντικρίσει,
    λαμπρές κι αρμονικές στιγμές δεν ανασταίνει!
    Ξυπνούν θωριές ευτυχισμένες που έχουν σβήσει,
    ελπίδες φευγαλέες και στοχασμοί χαμένοι,
    τ' όραμα εκείνης που δεν θα ξαναγυρίσει
    ποτέ στη χλοερή γη τη μοσκοβολισμένη.
    Ποτέ πλια! Τον αντίλαλο γρικώ θλιμμένο. —
    Δεν θα ξαναχαρώ τα μαγικά σου κάλλη…
    Και τώρα πια θάναι καταραμένο
    για με τ' ολάνθιστό σου το ακρογιάλι,
    ω φλόγα του Υακίνθου, Ζάκυνθος εσύ,
    λουλούδι της Ανατολής, Χρυσό Νησί!
    μτφ. Μαρίνος Σιγούρος
    [πηγή: περ. Νέα Εστία, 39 (15 Φεβρ. 1946) 216]

     

    ΥΜΝΟΣ ΣΤΗ ΖΑΚΥΝΘΟ   (Ούγκο Φόσκολο )

    Από μικρός στους μητρικούς μου λόφους
    ελάτρεψα την θείαν Αφροδίτη.
    Ζάκυνθος, χαίρε. Στις ακτές του Αδρία,
    στη στερνή κατοικία των Εφεστίων
    θεών
    και των προγόνων μου, θ’ αφήσω
    τα τραγούδια μου και τα κόκαλά μου,
    και σ’ εσέ μοναχά τους στοχασμούς μου,
    γιατί όποιος την πατρίδα του ξεχάσει
    μήτε στα θεία δεν ομιλεί με σέβας.
    Ζάκυνθος, ιερή χώρα. Στους λόφους
    ήσαν ναοί, και στα ισκιερά της δάση
    η λατρεία της Άρτεμης και οι ύμνοι
    στον ένοχο Λαομέδοντα, πριν μάθει
    ο Ποσειδώνας στο Ίλιο πώς να στήσει
    τους φημισμένους πύργους του πολέμου.
    Η Ζάκυνθος είν’ όμορφη. Της δίνουν
    θησαυρούς μύριους τ’ αγγλικά καράβια,
    κι από ψηλά της στέλνει ο αιώνιος ήλιος
    τις ζωογόνες αχτίδες του. Κι ο Δίας
    τα διάφανα σύγνεφα της χαρίζει.
    Κι έχει τους πυκνοφύτευτους ελαιώνες,
    τους αμπελόφυτους του Βάκχου κάμπους,
    και την υγεία τη ρόδινη σκορπίζει
    αύρα γλυκιά που μυρωμένη πνέει
    από κήπους ανθών κι αιώνιων κέδρων.
     
     μτφρ. Μαρίνος Σιγούρος
    (1885-1961)
        
    Αδρίας: ποταμός της Ιταλίας· εκβάλλει στις δυτικές ακτές της Αδριατικής θάλασσας.
    στερνή κατοικία των Εφεστίων θεών: η Ιταλία ήταν ο τόπος όπου κατέφυγαν οι Τρώες μετά την καταστροφή του Ιλίου, παίρνοντας μαζί και τους Εφέστιους θεούς τους.
    και των προγόνων μου: οι πρόγονοι του Φόσκολο ζούσαν στη Βενετία.
    Λαομέδοντας: βασιλιάς της Τροίας. Έχτισε τα τείχη της πόλης με τη βοήθεια του Ποσειδώνα και του Απόλλωνα, τους οποίους όμως αρνήθηκε να πληρώσει για το έργο τους (γι’ αυτό ο Φόσκολο τον αποκαλεί ένοχο).
    τ’ αγγλικά καράβια: οι Άγγλοι κυριαρχούσαν τότε στο ναυτικό εμπόριο.
     
    ΣΧΟΛΙΟ 
    Οι Χάριτες, από τις οποίες αποσπάσαμε τον σχεδόν αυτοτελή αυτόν ύμνο του Φόσκολο στη γενέθλια νήσο, είναι μια ποιητική ερμηνεία της πορείας της ανθρωπότητας προς τον εκπολιτισμό, τον οποίο συμβολίζουν οι μυθικές κόρες του τίτλου. Το έργο αυτό είναι η τελευταία προσπάθεια του ποιητή να δώσει πνοή στους αρχαίους μύθους επανεισάγοντάς τους στην ιστορία των καιρών του (είναι ενδεικτικοί οι πολιτικοί υπαινιγμοί που περιέχουν ορισμένοι στίχοι· λ.χ. η εικόνα των αγγλικών καραβιών του ύμνου). Έκφραση της κλασικιστικής πλευράς του Φόσκολο, με στοιχεία που συνθέτουν ένα ύφος αλεξανδρινό, αν όχι ελληνορωμαϊκό, το οποίο παραπέμπει στους κανόνες της νεοκλασικής ζωγραφικής της εποχής, ο μυθικός κόσμος των Χαρίτων ενσαρκώνει την αναζήτηση μιας αρμονίας που θα ήταν το αντίβαρο της ταραγμένης εποχής και της περιπετειώδους ζωής του ποιητή. Η Ζάκυνθος και το αίσθημα της ευτυχίας των παιδικών του χρόνων φαίνεται ν’ αποτελούν τον πυρήνα αυτής της αναζήτησης. Και ακριβώς αυτό το αίσθημα είναι εκείνο που εξουδετερώνει τη συμβατικότητα των κλασικιστικών στοιχείων τους και δίνει στους στίχους του ύμνου κάτι από τη θέρμη των ρομαντικών έργων του ποιητή.
    Το ποίημα μπορεί να διαβαστεί σε σύγκριση με το ομόθεμο σονέτο του Φόσκολο (Παράρτημα, αρ. 6) και παράλληλα με το επικήδειο σονέτο του Σολωμού (Α17).
    ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
    1. Ποια είναι η σχέση του ποιητή με τη Ζάκυνθο και πώς αυτή αποτυπώνεται στο ποίημα;
    2. Με ποιον τρόπο ο ποιητής εξαίρει τις ομορφιές της Ζακύνθου;
    3. Γιατί όποιος την πατρίδα του ξεχάσει/μήτε στα θεία δεν ομιλεί με σέβας: Σχολιάστε τους στίχους.
    «Ούγκο Φόσκολο», πορτρέτο του Φρανσουά-Ξαβιέ Φαμπρ«Ούγκο Φόσκολο»,
    πορτρέτο του Φρανσουά-Ξαβιέ Φαμπρ
     
    UGO FOSCOLO (Ζάκυνθος 1778 – Λονδίνο 1827). Ιταλός ποιητής, ελληνικής καταγωγής (η μητέρα του ήταν Ελληνίδα). Μικρός έχασε τον πατέρα του (1788), και το 1794 εγκαταστάθηκε στη Βενετία. Στη Ζάκυνθο είχε δάσκαλο τον Αντώνιο Μαρτελάο και στη Βενετία φοίτησε στη Σχολή των Ιησουϊτών, όπου έλαβε κλασική μόρφωση. Είχε δημοκρατικά φρονήματα και ανέπτυξε πολιτική δραστηριότητα. Για ένα διάστημα διετέλεσε καθηγητής ρητορικής στο Πανεπιστήμιο της Παβία (1809). Μετά την πτώση του Ναπολέοντα, έφυγε στην Ελβετία (1815) και από εκεί συνοδευόμενος από τον γραμματέα του Ανδρέα Κάλβο εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο, όπου έμεινε μέχρι τον θάνατο του.
    Έγραψε ποιητικά έργα, όπως Οι τάφοι (1807), Οι χάριτες (1813), το μυθιστόρημα Οι τελευταίες επιστολές του Ιακώβου Όρτις (1798-1802), θεατρικά έργα κ.ά.

    ΣΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΦΟΣΚΟΛΟΥ    ( Διονύσιος Σολωμός)
    Έκλαψε, υπέρλαμπρε, η πατρίδα σου θωρώντας
    έρμη από σε την αγκαλιά της ν’ απομένει,
    κι έκλαψε πάλι για τη δάφνη σου, πονώντας
    π’ όχι δική της τόσο σ’ άρεσε, αλλά ξένη.
     
    Και πικρότερα τώρα δέρνεται χτυπώντας
    χέρι με χέρι, κι ανακράζει απελπισμένη·
    «Ωιμέ! και το κορμί μού παίρνουν, που και ζώντας
    στα ξένα ηύρε τιμή, στα ξένα και πεθαίνει!»
     
    Αχ! για τα εξαίσι’ αυτά που σ’ εδοξάσαν κάλλη
    του νου και της καρδιάς και δύναμη ’χαν τόση,
    που μοναχά θα τα νοήσουν οι μεγάλοι,
     
    αν η πατρίδα σου δε θέλεις να σπαράζει
    πάντα στον πόνο, και στο κλάμα της να λιώσει,
    κάμε σ’ αυτήν να βγει κάποιος που να σου μοιάζει.
     
     μτφρ. Γεώργιος Καλοσγούρος
    (1849-1902)
        
    ΣΧΟΛΙΟ  
    Είναι αρκετοί οι Επτανήσιοι ποιητές που τον 19ο αιώνα έγραφαν ποιήματα και στα ιταλικά, είτε γιατί αρχικά δεν γνώριζαν καλά τα ελληνικά (ο Σολωμός και ο Κάλβος), είτε επειδή ζούσαν σ’ ένα δίγλωσσο πνευματικό περιβάλλον λόγω της προηγούμενης μακράς ενετικής κατοχής των Ιονίων νήσων. Ο Σολωμός, που φοίτησε σε γυμνάσιο και σε πανεπιστήμιο της Ιταλίας και εξέδωσε τέσσερα χρόνια μετά την επιστροφή του στη Ζάκυνθο μια ιταλική ποιητική συλλογή (1822), χρειάστηκε κάποιο χρονικό διάστημα ώσπου να εξοικειωθεί πλήρως με την ελληνική γλώσσα. Ιταλικά ποιήματα έγραψε και στην τελευταία του περίοδο.
    Το παραπάνω σονέτο γράφτηκε στα ιταλικά, όταν έφτασε στη Ζάκυνθο η είδηση του θανάτου του Φόσκολο (1827), που είχε φύγει Έλληνας από την πατρίδα του για να γίνει ένας από τους μεγαλύτερους Ιταλούς ποιητές του 19ου αιώνα. Ποίημα επικήδειο, περιέχει όλη τη συγκίνηση που προκάλεσε στο νησί η θλιβερή αναγγελία. Κυρίαρχη εικόνα του είναι η προσωποποίηση της Ζακύνθου ως μητέρας που μοιρολογεί τον οριστικό χαμό του παιδιού της (που είναι ακόμη πιο οδυνηρός, γιατί η σορός θα ταφεί σε ξένη γη), όπως είχε θρηνήσει τη μεγάλη απώλεια που αποτέλεσε για την ελληνική ποίηση η ανάδειξή του σε Ιταλό ποιητή. Η προτροπή των τριών τελευταίων στίχων προς τον μεγάλο νεκρό υποδηλώνει τη σχέση μαθητείας που ένιωθαν οι Επτανήσιοι ποιητές να τους συνδέει με τον Φόσκολο. Αλλά μπορεί να διαβαστεί και ως αυτοαναφορική και προφητική, αφού η ευχή την οποία περιέχει θα πραγματοποιηθεί σύντομα και μάλιστα από τον ίδιο τον Σολωμό, που θα αναδειχτεί ποιητής ισάξιος του Φόσκολο, αν όχι μεγαλύτερος.
    Το ποίημα μπορεί να διαβαστεί παράλληλα με τους δύο ύμνους του Φόσκολο στη Ζάκυνθο (Α11 και Παράρτημα, αρ. 6).
    ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
    1. Ποια στοιχεία του ποιήματος δηλώνουν την προσωποποίηση της πατρίδος ως μητέρας;
    2. Πώς θα χαρακτηρίζατε από το ποίημα αυτό τη σχέση του Σολωμού με τον Φόσκολο;
     

    eikonaΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ (Ζάκυνθος 1798 – Κέρκυρα 1857). Γιος ενός ηλικιωμένου κόντε και της νεαρής υπηρέτριάς του, ο Σολωμός έλαβε, ως γόνος Επτανήσιου αριστοκράτη, ιταλική παιδεία, πρώτα στη γενέτειρά του κι έπειτα στην Κρεμόνα και την Παβία της Ιταλίας. Εκεί ξεκίνησε την ποιητική του δραστηριότητα, την οποία συνέχισε όταν επέστρεψε εικοσάχρονος στην πατρίδα του, συνθέτοντας ιταλόγλωσσα σονέτα με θρησκευτικά ή επίκαιρα θέματα, συχνά στο πλαίσιο βραδιών αυτοσχεδιασμού, όπως δηλώνει ο τίτλος της πρώτης του συλλογής Rime Imprοvvisate (Αυτοσχέδιοι στίχοι, 1822). Γρήγορα, όμως, και σε αντίθεση με τον πατριώτη του Ούγο Φόσκολο, ο Σολωμός αποφάσισε να γίνει Έλληνας ποιητής και αφιερώθηκε στη συστηματική μελέτη της ελληνικής λογοτεχνικής γλώσσας και παράδοσης. Η ιταλική διαμόρφωσή του επηρέασε γόνιμα την ελληνόγλωσση παραγωγή του, αποτέλεσε το φίλτρο μέσα από το οποίο προσέλαβε αργότερα τον γερμανικό Ρομαντισμό και ιδεαλισμό, και, στα τελευταία χρόνια της ζωής του, έδωσε και πάλι δημιουργικούς καρπούς, με τη μορφή ολιγάριθμων αλλά αξιόλογων ιταλόγλωσσων πεζών και ποιητικών κειμένων.
     

     Η Σκιά του Ομήρου  (Διονυσίου Σολωμού)

    Έλαμπε αχνά το φεγγαράκι, ειρήνη
    όλην, όλην την φύση ακινητούσε,
    και μέσα από την έρημη την κλίνη
    τ' αηδόνι τα παράπονα αρχινούσε,
    τριγύρω γύρω η νυκτική γαλήνη
    τη γλυκύτατη κλάψα ηχολογούσε.
    Απάντεχα βαθύς ύπνος με πιάνει,
    Στο ακρογιάλι αναπαύοταν ο γέρος
    στα παλιά τα ρούχα του, σχισμένα,
    εκινούσε το φύσημα του αέρος
    τα αριά μαλλιά του, όλ' ασπρισμένα,
    και αυτός στο πολύαστρο του αιθέρος
    τα μάτια εστριφογύριζε σβησμένα.
    Αγάλι αγάλι ασηκώθη από χάμου
    και, ωσάν νά 'χε το φως του, ήλθε κοντά μου.
    [πηγή: Διονύσιος Σολωμός, Άπαντα, τ. Α΄. Ποιήματα, Ίκαρος, Αθήνα 71999, σ. 58]

     
     
     

    Δεν υπάρχουν σχόλια :